Zijn er binnen de islam verschillende stromingen?
Vanwege de unieke geaardheid van ieder van ons, zijn verschillende interpretaties van religie onvermijdelijk. Desondanks heeft de islam in vergelijking tot andere religies een aantal voordelen.
De beginselen van het geloof, de vijf zuilen van de islam zijn voor 98 % van de 1.2 miljard moslim op aarde hetzelfde. Deze leerstellingen worden in de Koran duidelijk uiteengezet, zonder ruimte voor interpretatie. De verschillen betreffen meestal perifere kwesties en de manier waarop de sociale toepassing van de islam zich in het demografische en culturele landschap van het overgrote deel van de moslimwereld ontwikkeld heeft.
Door de objectiviteit en het vernuft van de eerste moslimgeleerden zijn de soenna(h) behouden gebleven, waarin staat wat de profeet (vzmh) gezegd heeft, wat hij deed en welke handelingen hij toestond of accepteerde. Deze geleerden hebben een zeer kritische evaluatie en filtering op de authentieke overlevering toegepast.
De islam is een levende religie. De praktijk van de islam was in de tijd van de profeet (vzmh) goed ingevoerd en is tot op de dag van vandaag in zowel het persoonlijke als openbare leven behouden gebleven. Dit alles heeft ertoe geleid dat de authentieke islam bewaard is gebleven en het merendeel van de moslims in de wereld deze authentieke hoofdstroom van de islam volgt. De onderverdeling van de moslimwereld valt in drie grote categorieën uiteen.
Soennieten: met zo’n 83% vormen de Soennieten de meerderheid van de moslimwereld.
Shi’ieten: met zo’n 13% van de moslims, vormen de Shi’ieten een belangrijke minderheid. Het merendeel van Iran en een minderheid van de bevolking in aangrenzende landen behoort tot de Shi’itische stroming
Gulat: met zo’n 2% omvat deze stroming vele verschillende en kleine minderheden, die extreme doctrines ontwikkeld hebben, die niet door de Koran of de leringen van de profeet (vzmh) gestaafd kunnen worden.
Ongeacht tot welke van de drie stromingen moslims toe behoren, wordt de Koran door iedereen als het ultieme referentiekader aanvaard. Aangezien de Koran vanaf de tijd van de profeet (vzmh) nooit veranderd is, hebben wij tot op de dag van vandaag altijd de authentieke islam bij ons gehad.
De belangrijkste verschillen tussen Soennieten en Shi’ieten werden veroorzaakt door een aantal politieke gebeurtenissen dat in de vroege geschiedenis van de moslimgemeenschap plaatsvond en gemarkeerd wordt door het tragische martelaarschap van Hussein, de tweede zoon van Ali, bij Karbala in he jaar 680. Daarnaast groeide de islam snel en besloeg deze al snel het uitgestrekte gebied van India tot de Atlantische Oceaan. Onvermijdelijk werd deze snelle groei vergezeld van grote uitdagingen op bestuursgebied.
Alle moslims maakten zich zorgen over deze gebeurtenissen en verafschuwden degenen die de familie van de profeet (vzmh) onderdrukten en onrecht aandeden. Een groep mensen die zeer veel van Ali en de familie van de profeet (vzmh) hield, reageerde echter zeer sterk op deze gebeurtenissen en veroorzaakte daarmee een polarisatie in de moslimwereld.
Hoewel zowel de Soennitische als Shi’itische moslims dezelfde Koran accepteren en gebruiken, in dezelfde beginselen geloven en dezelfde vijf zuilen van de islam in acht nemen, zijn er toch enkele verschillen:
Leiderschap: bij de Soennieten wordt de Kalief of Imam (de leider van de moslimgemeenschap) gekozen uit de moslims, op basis van zijn competentie en leiderschap. Behalve de profeet (vzmh) is iedereen feilbaar. Bij de Shi’ieten worden de Veertien Zuiveren en Volmaakten (Ali, Fatima – Ali’s vrouw en dochter van de profeet (vzmh) – hun twee zonen Hassan en Hussein, en negen Imams) echter allen als onfeilbaar beschouwd. Volgens hen dient de Kalief een directe afstammeling van de profeet (vzmh) te zijn.
Bronnen der Wet: hoewel zowel de Soennieten als de Shi’ieten de Koran en soenna(h) van de profeet (vzmh) als geopenbaarde autoritaire tekstbronnen accepteren, hebben de Shi’ieten hun eigen verzamelingen van overleveringen bewaard, die naast de soenna(h) van de profeet (vzmh) bevatten, ook die van Ali en de Imams bevatten.
Voorspraak: voor de Soennieten is er een directe relatie tussen God en de mensen. Godvruchtige geleerden, met kennis en wijsheid zijn geen bemiddelaars, maar slechts geleerden op het gebied van het interpreteren van de religie. Voor de Shi’ieten vormden Ali en de andere Imams door God geïnspireerde voorbeelden, gidsen en bemiddelaars tussen God en de gelovigen.
Heilige Dagen en Vieringen: naast de heilige dagen die Soennieten en Shi’ieten beiden vieren, vieren en herdenken de Shi’íeten resp. de geboortedagen en sterfdagen van de Imams. Het martelaarschap van Hussein bij Karbala en de daarbij horende herdenking en rituele opvoering van dat drama vormen een hoeksteen van de persoonlijke en gemeenschappelijke identiteit.
Rituele gebruiken: de praktijk van de Soennieten centreert zich rond de vijf zuilen van de islam en de handelingen van de profeet (vzmh). Naast de dagelijkse gebeden hebben de Shi’ieten dramatische recitaties, passie spelen en processies door de straten ontwikkeld, die zich centreren rond het drama van Karbala.