Waarom wordt voor de aanvang van een gebed (salât) de adhan verricht?

Eén van de eerste dingen die een niet-moslim opvalt wanneer hij naar een moslimland reist, is de echo van de oproep tot gebed die met regelmatige tussenpozen tijdens de dag te horen is. Moslims kondigen de gebedstijden van de dagelijkse gebeden aan door een speciale oproep te reciteren, die de adhan wordt genoemd. Deze bestaat uit het verkondigen van de grootheid van Allah, de geloofsbelijdenis van de islam en nodigt de mensen uit tot het gebed. Ongeacht het land waar de adhan verricht wordt, wordt deze altijd hardop in het Arabisch gereciteerd. Hieronder volgen de oorspronkelijke Arabische tekst en de vertaling ervan.

Arabische transcriptie:

Allahoe akbar, Allahoe akbar

Allahoe akbar, Allahoe akbar

Ashadoe an la ilaha ill Allah

Ashadoe an la ilaha ill Allah

Ashadoe anna Moehammadoer Rasoeloellah

Ashadoe anna Moehammadoer Rasoeloellah

Haya alas salah, Haya alas salah

Haya alal falah, Haya alal falah

Allahoe akbar, Allahoe akbar

La ilaha ill Allah

Vertaling:

Allah is de grootste, Allah is de grootste

Allah is de grootste, Allah is de grootste

Ik getuig dat er geen andere godheid is dan Allah

Ik getuig dat er geen andere godheid is dan Allah

Ik getuig dat Mohammed de Boodschapper van Allah is

Ik getuig dat Mohammed de Boodschapper van Allah is

Kom naar het gebed, kom naar het gebed

Kom naar de verlossing, kom naar de verlossing

Allah is de grootste, Allah is de grootste

Ik getuig dat er geen andere godheid is dan Allah

Hoe is de adhan tot stand gekomen?

Toen Profeet Mohammed, vrede zij met hem, na de migratie vanuit de onderdrukkende stad Mekka, de eerste moskee in Medina bouwde, rees de vraag hoe hij mensen kon laten weten dat de tijd naderde om voor het gebed samen te komen. De Profeet, vrede zij met hem, beraadslaagde met zijn metgezellen, zoals gewoonlijk was bij zaken van algemeen belang. Sommigen stelden voor een klok te luiden, zoals de christenen deden, anderen een hoorn te blazen zoals de joden deden, of op een trommel te slaan en zo verder. Niemand was echter tevreden met deze suggesties. Het moest iets zijn dat uniek zou zijn voor de islam. De Profeet, vrede zij met hem, bad om leiding in deze kwestie. Een paar dagen later, kwam een van de metgezellen naar de moskee gerend en vertelde de Profeet, vrede zij met hem, dat hij een man zag die met harde stem een aantal zinnen riep, waarmee hij mensen vroeg zich te verzamelen voor het gebed. Na deze woorden gehoord te hebben, zei Mohammed, vrede zij met hem, dat het een droom van Allah was en vroeg hij Bilal op de muur van de moskee te klimmen en de woorden te roepen. Na het horen van deze woorden kwamen er anderen die zeiden dat ze dezelfde woorden in hun droom hadden gehoord. Op deze bijzondere manier werd de adhan de oproep voor het gebed van de moslims.

Degene die de adhan reciteert en vlak voor het gemeenschappelijke gebed een tweede oproep (iqama) doet, wordt muezzin genoemd. De muezzin assisteert de imam. Net als bij de functie van de imam, vervult meestal iemand uit de gemeenschap de rol van muezzin, hoewel de meeste moskeeën daar een vaste persoon voor hebben of iemand die door het bestuur voor deze functie is aangewezen. Meestal wordt degene met de mooiste stem als muezzin gekozen.

De muezzin van Profeet Mohammed, vrede zij met hem, was Bilal, een vroegere zwarte Afrikaanse slaaf met een prachtige stem. Bilal bekeerde zich als slaaf tot de islam en werd door zijn niet-moslim meester zwaar mishandeld. Om een einde aan zijn vervolging te maken, werd Bilal gekocht door Aboe Bakr en gaf hij hem zijn vrijheid. Tot aan de dood van de profeet (vzmh) vervulde Bilal meer dan tien jaar lang de rol van “Muezzin van de Boodschapper”. Uit verdriet voor het overlijden van de profeet, zwoor hij nooit meer de adhan ten gehore te brengen.

De adhan wordt vanaf een toren, die minaret genoemd wordt, ten gehore gebracht. Hoewel de vorm van de minaret van cultuur tot cultuur en met de architectonische stijl die zich in moskeeën ontwikkelde, verschilt, werd de vorm van de “l” en “de pen” door de Ottomanen wijd verbreid toegepast. Deze vorm symboliseerde het belang dat de islam aan het vergaren van kennis en de eenheid van Allah hecht. Omdat vanaf de eerste openbaring aan Mohammed, vrede zij met hem, het gebod “lees” (Koran 96:1) van kracht was, zijn vooral kennis en wijsheid erg belangrijk in de islam. De Profeet heeft ook gezegd dat het vergaren van kennis een verplichting is voor alle moslims, zowel vrouwen als mannen.

De adhan en de minaret worden beide tot de kerntekens gerekend die op de aanwezigheid van de islam en moslims in een land wijzen. In landen waar moslim een minderheid vormen, is het niet toegestaan om de adhan op een dagelijkse basis publiekelijk te laten horen. Na wat eerste aarzelingen wordt het bouwen van minaretten in de meeste landen toegestaan. Om de niet-moslims die in de buurt van de moskee wonen niet te storen, dringen moslims ook niet aan op toestemming om de adhan publiekelijk ten gehore te brengen. In moskeeën in niet-moslimlanden is de rol van de muezzin dan ook minder uitgesproken.