Onze profeet Mohammed, vrede en zegeningen zij met hem, heeft vermeld dat de daden ophouden na het overlijden behalve als men Sadaqa djariyyah heeft gegeven. (Dârimi, Moeqaddime, 46).

Sadaqa djariyyah is een sadaqa (liefdadigheid/aalmoes) die gegeven is aan een langdurige liefdadigheidsproject die nog voort zal bestaan na de dood van degene die daaraan heeft bijgedragen. Zoals bijdrage leveren aan een moskee, ziekenhuis, scholen. Omdat mensen nog steeds gebruik zullen gaan maken van die instellingen zal degene die heeft bijgedragen aan sadaqa djariyyah ook na zijn dood de beloning van zijn goede daden ontvangen insja’Allah.

De tweede belangrijke plicht van dienaarschap aan God is zakat. Gods Boodschapper, vrede en zegeningen zij met hem, die het gebed als de steunpilaar van de Islam bestempelt, beschrijft zakat als de brug ervan (Canan, ibid, 6:346). Zakat brengt namelijk niet alleen de sociale klassen dichter bij elkaar en vult niet alleen de gaten er tussen en tussen de leden ervan op, maar stopt ook de vorming van dergelijke gaten.

Zakat betekent zuiverheid en groei. De Koran noemt het zakat (of voorgeschreven aalmoes), omdat het rijkdom en de gehechtheid van mensen aan rijkdom zuivert en ervoor zorgt dat zowel de rijkdom als moslims in zuiverheid en oprechtheid kunnen groeien:

(O Boodschapper,) neem (verplichte of vrijwillige) aalmoezen van hun rijkdom, zodat je hen daarmee zult reinigen en hen in zuiverheid en oprechtheid kunt laten groeien, en bid voor hen. Voorwaar, uw gebed is een geruststelling voor hen. God is Alhorend, Alwetend (9:103)

Rekening houdend met de aard ervan, vormt zakat een van de vijf zuilen van de Islam. In vers 82 van de Koran wordt het met het gebed (salat) geassocieerd. God, de Verhevene, heeft het in Zijn Boek (de koran) verplicht gesteld, Zijn Boodschapper, vrede en zegeningen zij met hem, heeft het door middel van zijn soenna bevestigd en de moslimgemeenschap heeft het door consensus in stand gehouden. Ibn ‘Abbas heeft opgetekend dat toen de Profeet, vrede en zegeningen zij met hem, Mu’adh ibn Jabal naar Jemen stuurde, hij tegen hem zei:

Je gaat naar een volk dat een Volk van het Boek is. Nodig hen uit de shahada te accepteren: dat er geen godheid buiten God is en ik Zijn Boodschapper ben. Indien zij dit aannemen en bevestigen, vertel hen dan dat God, de Glorieuze, hen vijf gebeden tijdens de dag en nacht heeft opgelegd. Indien zij dat aannemen, vertel hen dan dat Hij sadaqa (dat wil zeggen zakat) heeft opgelegd over hun bezittingen, die van de rijke van de (moslim)gemeenschap genomen zal worden en onder de armen verdeeld. Als zij dat aannemen, onthoudt je er dan van je hand te leggen op de beste van hun goederen en vrees de roep van de onderdrukten, want er is niets tussen dat en God. (Bukhari, “Zakat,” 1:41; Muslim, “Iman,” 31)

Vele verzen roepen moslims op zakat te betalen en verbieden hen rijkdom op te potten. Bijvoorbeeld:

De gelovigen, zowel mannen als vrouwen, zijn elkaars beschermers, vertrouwelingen en helpers. Zij gebieden en promoten wat goed is en verbieden en proberen het kwaad te voorkomen. Zij verrichten het gebed volgens de regels ervan en betalen de volledige zakat (voorgeschreven zuiverende aalmoes). Zij gehoorzamen God en Zijn Boodschapper altijd. Dit zijn degenen die zich onderscheiden en die God met genade zal behandelen. Voorzeker, is God de Alom Geëerde, met onweerstaanbare macht, de Alwijze (9:71)

Breng degene die goud en zilver oppot en niet op de manier van God uitgeeft (om Zijn zaak te verheffen en de armen en behoeftigen te helpen: o Boodschapper), de blijde boodschap van een pijnlijke straf (9:34)

Sadaqa al-fitr (de liefdadigheid van het breken van de vasten)

Sadaqa al-fitr dient betaald te worden door elke moslim, die voldoende bezit om in zijn basisbehoeften te voorzien en daar bovenop een waarde van 600 gram aan zilver bezit. Een moslim dient aan het einde van de Ramadan voor zichzelf, zijn vrouw, zijn kinderen en bedienden te betalen, om degenen die vasten te zuiveren, ze te beschermen tegen ongepast gedrag of ongepaste woorden en de armen en behoeftige te helpen. Het wordt gegeven vóór het ‘Ied gebed op de ‘Ied (religieuze feest) dag. Degene die vergeet te betalen of op dat moment wegens een geldige reden niet kan betalen, dient te betalen wanneer men er aan denkt of wanneer het excuus om niet te betalen, is opgeheven.

Oorspronkelijk werd de sadaqat al-fitr berekend op basis van en betaald met tarwe, gerst, dadels en gedroogde druiven. De hoeveelheid die betaald moet worden, dient echter voldoende te zijn voor de gemiddelde dagelijkse voedselinname van één persoon. Het kan zowel op de hierboven genoemde manier betaald worden, als door middel van de geldelijke waarde.

In de islam kent men liefdadigheid (sadaqah) de hoogst mogelijke waarde toe. Daarbij kan men denken aan het doen van goede dingen voor de medemens, vriendelijk zijn tegen dieren, het vermijden van slechte daden en met de woorden van Profeet Mohammed, vrede zij met hem, kan zelfs een glimlach een vorm van liefdadigheid zijn. De Koran voegt daar nog aan toe: “Als u openlijk aan liefdadigheid doet is dat goed, als u het echter verborgen houdt en aan de armen geeft, is dat beter voor u.” (2:271).

Naast bovengenoemde vrijwillige vormen van liefdadigheid, verplicht de islam moslims tot het betalen van de verplichte zakât of zuiverende aalmoezen. Hier zijn vijf voorwaarden aan verbonden. Als iemand daar aan voldoet, behoort hij tot degenen voor wie het betalen van de zakât verplicht is.

Allereerst dient de donateur het volledige eigendom te hebben over het bezit waar zakât over betaald moet worden. Ten tweede dient het bezit in waarde toe te nemen (of in ieder geval het vermogen daartoe te hebben). Ten derde dient het bezit de op dat specifieke bezit van toepassing zijnde minimum grenswaarde overschreden te hebben. Ten vierde dient het bezit buiten de menselijke basis benodigdheden van het bestaan te vallen en als laatste dient het bezit minimaal een jaar in eigendom van de persoon in kwestie te zijn.

De zakât wordt dus alleen over ‘overtollig’ bezit betaald. Wanneer het om geld gaat, bedraagt de zakât 2,5 %. Nadat de zakât door de autoriteiten van een liefdadigheidsorganisatie geïnd is, mag de zakât alleen nog maar aan bepaalde groepen mensen, zoals de armen, behoeftigen, mensen met schulden of reizigers in nood (Koran 9:60), gegeven worden. Mensen kunnen er ook voor kiezen om de zakât zelf aan rechtmatige goede doelen te geven.

Fitr is ook een vorm van verplichte liefdadigheid en wordt aan het einde van de Ramadan en voor het Ied oel-Fitr gebed (het gebed op de dag van Ramadanfeest) betaald. Dit waarborgt dat alle leden van de gemeenschap van de feestdagen kunnen genieten, zonder zich zorgen te hoeven maken over al dan niet genoeg te eten te hebben. Door een stevige brug te slaan tussen het rijke en het arme deel van het sociale spectrum, is liefdadigheid in de islam, heilzaam voor zowel de ontvangers, de donateurs als de gehele gemeenschap. De armen en behoeftigen worden goed verzorgd, de rijken voelen de bevrediging dat zij iets goeds voor hun medemens hebben gedaan en de gemeenschap behoudt een beter evenwicht wat de verdeling van welvaart betreft.

De gevers worden door de Koran nog grotere beloningen in het vooruitzicht gesteld: “Maar degenen onder hen die over gedegen kennis beschikken en de gelovigen geloven in wat aan u geopenbaard is en wat voor u geopenbaard is. En vooral degenen die regelmatig bidden en regelmatig liefdadigheid (zakât) betrachten en in God en de Laatste Dag geloven; hen zullen Wij spoedig rijkelijk belonen” (4:162), wat zeer waarschijnlijk naar de beloning van het paradijs verwijst.